مجید شبیر

مدیرکل اتاق بازرگانی و صنایع اسلام آباد

 

در کشوری با جمعیت حدود 90 میلیون نفر، 60 درصد زیر 25 ساله هستند. این نیروی سرمایه انسانی می تواند از طریق پیشزفت و بهبود کیفیت تحصیلات، آموزش بهره مندی از مدیریت، توسعه مهارت ها، و فراهم نمودن موقعیت های مناسب برای مشارکت مؤثرتر در اقتصاد رایج، به منبعی بسیار مولد تبدیل شود.

همه ساله دانشکده ها و دانشگاه های دولتی و خصوصی شمار زیادی فارغ التصیل رشته های فنی و مدیریت تحویل جامعه می دهند. با این حال در کمبود و یا نبود مشاوره مناسب کاری، بیشتر این فارغ التصیل ها در پیدا کردن موقعیت های مناسب در بازار کار، با مشکلات بزرگ و زیادی روبرو می شوند. جفت و جور نشدن استعدادها با موقعیت های مناسب نه تنها سبب ایجاد جوانان بیکار بیشتر و کلافه می شود، بلکه باعث صدمات جدی به بافت اجتماعی پاکستان نیز می گردد. زیرا این جوانان تنها در صورتی می توانند از استعداد و توانایی های خود استفاده کنند، که کشورشان بتواند فضای کاری مناسبی فراهم آورد.

برای کمک به جوانان در تشخیص استعداد و توانایی های بالقوه خود و ایجاد فضای کاری مناسب جهت موفقیت آنها، اتاق بازرگانی و صنایع اسلام آباد (آی سی سی آی) در چندین جبهه از کارآفرینی جوانان پشتیبانی کرده است. این اتاق در مورد گزینه های شغلی آنها را راهنمایی نموده، ایشان را در گفت و گوها و تبادل نظر خط مشی دخیل کرده، در فعالیت های این اتاق برای آنها کانال های رهبری جوانان به وجود آورده، و فرهنگ و روحیه کارآفرینی را ارتقاء داده، و ترویج کرده است.

 

گزینه های شغلی و موانع

آی سی سی آی در سال 2007 از طریق دخیل کردن جوانان در روند مشورتی، دست به ابتکار عمل زد. اهداف آی سی سی آی که اعتبار مالیش را سی آی ئی پی تأمین می کرد، درک دیدگاه های جوانان در مورد بازار کار و نگاهی به امکانات تغییر طرزتفکر آنها به سوی مشاغل کارآفرینی بود. گروه های کانونی (نوعی روش تحقیق جهت ایجاد تعامل میان اعضای گروه و به وجود آوردن انگیزه برای بحث عمیق تر) سهامداران آشکار ساختند که اگر دستورکاری جهت راهنمایی جوانان در زمینه موقعیت های مناسب وجود داشت و استفاده از مربی قابل دسترس بود، امکان داشت آنها آغاز مشاغل کارآفرینی را به مثابه گزینه های دیگر شغلی مد نظر قرار دهند. زیرا آی سی سی آی دریافت که جوانان پاکستانی ایده های کسب و کاری عالی دارند. اما از داشتن راه حل های کاربردی و همچئین اطلاعت در باره قوانین، قواعد، و مقررات برای آغاز کسب و کار، محروم هستند.

دانشجویان در کلاس های بارش ذهنی (فنی خلاقانه و ایده پردازانه برای تولید شمار زیادی از ایده های راه حل برای یک مسئله) کمبود و یا نبود تأمین مالی برای شرکت های نوپا را، به عنوان یکی از بزرگترین موانع توسعه کارآفرینی در کشور شناسایی کردند. آنها بر این تصور بودند که با یافتن شغل، می توانند فورا درآمد داشته باشند. اما در مقابل آغاز یک کسب و کار تا هنگامی که بخواهد به سوددهی برسد، زمان بیشتری می برد و با خطرپذیری بیشتری توأم است. ایشان همچنین فشار اجتماعی و به ویژه از سوی والدین را شناسایی نمودند، که سال ها مخارج تحصیلات فرزندان خود را می دهند. بنابراین از آنها انتظار دارند، از خانواده پشتیبانی مالی کنند. با در نظر گرفتن این مسئله و با توجه به کاهش فرصت های شغلی، شمار زیادی از مردان و زنان جوان به تجربه کردن مشاغل کارآفرینی علاقه نشان دادند. 

آی سی سی آی برای ایجاد درک جوانان از روش های خط مشی و برنامه ریزی های پویا برای انجام کسب و کار در پاکستان، با دانشگاه ها تفاهم نامه ای امضاء کرد. اتاق مورد اشاره هر از گاهی دانشجویان را به سمینارها و گفت و گوهای گوناگون در باره خط مشی دعوت می کرد. این مذاکرات و نشست ها عمدتا بر کارآفرینی و خط مشی هایی متمرکز بودند، که برای ازتقاء و ترویج فرهنگ کارآفرینی در پاکستان، اقدامات کلیدی هستند. زیرا از هنگام استقلال این کشور در سال 1947 تاکنون، دولت ها یکی پس از دیگری بر توسعه صنایع با ابعاد بزرگ، تا غفلت از ارتقاء و ترویج کارآفرینی و کسب و کارهای کوچک، تمرکز کرده اند.

 

پشتیبانی و آگاهی

اتاق مورد اشاره پیش نویس خط مشی ملی جوانان را به عنوان خط مشی کلیدی ابتکارات اصلاحی برگزید. این اتاق در این پیش نویس چهار جزء تشکیل دهنده یعنی کارآفرینی، تأمین اعتبار مالی خرد، توسعه مهارت ها، و دوران کارآموزی عملی  را، شناسایی کرد، که مستلزم بهبود بودند. آی سی سی آی خط مشی سازان، حرفه ای های جوان کسب و کارها، افراد دانشگاهی، و دانشجویان را، در روندی مشاورتی دخیل کرد. این ابتکار به تغییر بخش دولتی کمک زیادی نمود. چراکه این بخش متوجه شد که باید از طریق ایجاد بوم سازگان کارآفرینی در پاکستان، برای جوانان موقعیت های مناسب فراهم آورد.

با دست اندرکاری بیشتر جوانان در اتاق مورد اشاره و علاقه رو به افزایش برای پویش (کمپین) پشتیبانی، گروهی از حرفه ای های جوان کسب و کارها مجمع کارآفرین های جوان (وای ئی اف) را ایجاد کردند، که تا کنون نیروی محرکه کلیدی ارتقاء و ترویج فرهنگ کارآفرینی بوده است. کمااینکه جوانان بیشتر و بیشتری به این مجمع می پیوندند. در عین حال وای ئی اف شبکه قدرتمندی از سازمان های سهامدار داخلی و خارجی را جهت ارتقاء و ترویج  مقوله کارآفرینی در پاکستان ایجاد کرده است. نمایندگان وای ئی اف نیز بخشی از کمیته مدیریت هستند، و دارند رهبران جوان اتاق مذکور می شوند. ما آنها را در سیستم دمکراتیک در اتحادیه های صنفی مانند روندهای انتخابات، نقش کمیته مدیریت، و سایر سمت های رهبری هم، سهیم کرده ایم.

اعضای وای ئی اف از طریق برنامه های استفاده از مربی به دانشگاه ها و سازمان های جوانان دعوت می شوند، تا سخنرانی هایی کنند که روح کارآفرینی را در این گروه سنی بدمد. وای ئی اف همچنین از بودن مقوله کارآفرینی به عنوان واحد درسی در دانشگاه ها پشتیبانی کرده است. در عین حال دانشجویان را ترغیب نموده که برای تجربه عملی فضای کسب و کار، کارآفرینی در بخش خصوصی را به عنوان واحد درسی انتخاب کنند و بگذرانند.

این ابتکار شمار رقابت های طرح های کسب و کار را افزایش داده است. همچنین اینک معدودی از دانشگاه ها مراکز رشد (از ابزارهای اقتصادی مدرن که به منظور پشتیبانی از کارآفرین های جوان بنیاد نهاده می شوند، و با ارائه امکانات و تسهیلات عمومی، زمینه پا گرفتن شرکت‌های جدید را فراهم می‌ آورند) تأسیس کرده اند. آی سی سی آی نیز در نظر دارد، در آینده نزدیک از اینگونه مراکز، و همچنین مرکزهایی جهت توسعه مهارت ها بینان نهد. کمااینکه اخیرا مرکز نمایش صادرات را ایجاد کرد.

وای ئی اف در سال 2012 یک کنفرانس عمده و مهم جوانان زیر عنوان “اشتیاق به موج نوینی از کارآفرینی” را سازماندهی کرد. تمرکز اصلی این کنفرانس بر ارتقاء و ترویج فرهنگ و روح کارآفرینی در بین جوانان کشور بود. در عین حال موقعیت های مناسب و چالش های عمده پیش روی جوانان در هنگام تلاش برای کارآفرینی را پررنگ نمود. هدف از این کار ایجاد موجی از توسعه کارآفرینی بود که نه تنها از طریق کمک های فنی، استفاده از مربی، و ظرفیت سازی، سبب تشویق و ترغیب کارآفرین های بالقوه شود، بلکه در نهایت از طریق ایجاد فرصت های شغلی و درآمد برای کسب و کارها و همچنین دولت، در مجموع به اقتصاد کمک کند. در آن کنفرانس هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه وقت آمریکا در باره این سخنرانی کرد، که چگونه کارآفرینی می تواند سبب ارتقاء و ترویج رشد اقتصادی، صلح، و نیکبختی شود.

در پیوند با هفته جهانی کارآفرینی، وای ئی اف و آی سی سی آی در همکاری با سی آی پی ئی دو رخداد را برگزار کرده اند. دیگر همراهان در برگزاری این رخدادها، بنیاد کافمن و اتاق بین المللی جوانان بودند. دانشجویان از این طریق که کارآفرینی را به جزئی جدایی ناپذیر از برنامه درسی خود تبدیل کردند، نیاز به توسعه فرهنگ بهتر کارآفرینی را مورد تأکید قرار دادند. دیدگاه آنها این بود که پشتیبانی بخش خصوصی از برنامه های استفاده از مربی در سطح دانشکده ها و دانشگاه ها می تواند، تا اندازه زیادی به ارتقاء و ترویج  فرهنگ کارآفرینی در کشور کمک کند.

دانشجویان همچنین چندین چالش را مورد بحث و گف و گو قرار دادند، که انتظار می رفت در هنگام آغاز کسب و کار با آنها روبرو شوند. ایشان درخواست کردند که دولت برای مراکز رشد و استفاده از مربی دانشجویان، مراکز ایجاد و توسعه کسب و کار به وجود بیاورد، تا سبب اشتیاق کارآفرین ها شود. همچنین خاطرنشان کردند که پشتیبانی دولت برای ارتقاء و ترویج فرهنگ کارآفرینی لازمست. دانشگاه ها هم باید از این واحدهای درسی داشته باشند. شرکت کنندگان پیشنهاد نمودند که اتاق های بازرگانی باید برای مسیر دانشجویان تا رسیدن به مشاغل کارآفرینی، زمینه های لازم را  فراهم آورد.

وای ئی اف برای درک اینکه چگونه فساد مانع انجام کار شرکت های نوپا می شود، ابتکاری برای انجام یک نظرسنجی ضدفساد انجام داد. در نتایج این نظرسنجی که زیر نام “تجزیه و تحلیل فساد” صورت گرفت، دیدگاه های جامعه کسب و کار در باره دریافت ها، جلوه ها، دلایل، تأثیرات، و درمان های فساد در پاکستان، نشان داده شده اند. این سند بخشی از پویش (کمپین) وای ئی اف برای بهبود فضای کسب و کارهای پاکستان از طریق مدنظر قرار دادن و اجرای اصلاحات، خواهد شد. پیام مهم این گزارش این است که به فساد به عنوان یکی از مسائل حاکمیت شرکتی نگاه شده، که شامل اجرای ضغیف و ناکارای قانون، مقررات کهنه و پوسیده، و یک سیستم ضعیف درونی، می باشد. به همین سبب نظرسنجی مورد اشاره خواستار بهبودی ادارت دولتی و حاکمیت شرکتی است.

 

وای ئی اف ابتکار دوجانبه کارآفرین های جوان هند- پاکستان را سازماندهی کرده است. مأموریت این ابتکار ساخت یکی از بخش های بنای ایجاد آگاهی در باره موقعیت های مناسب کارآفرینی از طریق پررنگ کردن سرگذشت های موفقیت آمیز در منطقه، و هدایت نیروی بالقوه به سوی مسیر مورد نظر است. همچنین هدف ابتکار مورد اشاره فراهم آوردن جایگاهی مناسب برای نمایندگان جمعیت جوان می باشد، که حدود 60 درصد ساکنان هر دو کشور را تشکیل می دهند. دیگر اهداف آن نیز گردهم آوردن تغییرسازان و کارآفرین ها برای تعامل، ارتقاء و ترویج ارتباط موجود، مباحثات، تعمق در باره ایده ها و در میان گذاشتن آنها جهت ایجاد پل، و ارائه توصیه های مناسب برای مدنظر قرار دادن رهبری پاکستانی- هندی به عنوان راهی به جلو، هستند.

 

رهبری و کارآفرینی جوانان در درون آی سی سی آی

آی سی سی آی با گوش جان سپردن به این توصیه ها، در سال 2011  یک مرکز توسعه کارآفرینی ایجاد کرد. این مرکز به عنوان منبع اطلاعات برای دانش آموختگان دانشگاه ها جهت آغاز کسب و کار فعالیت می کند، و در ارتقاء و ترویج کارآفرینی در منطقه نقشی فعال ایفاء می نماید. 

وای ئی اف با گذشت زمان به عنوان نهاد نمایندگی کننده کارآفرین های جوان در اسلام آباد، اعتبار گسترده ای به هم زده است. کمااینکه در سال 2013 هیئتی از کارآفرین های جوان و مشتاق که از سوی وای ئی اف هدایت می شدند، در نشست ائتلاف کارآفرین های جوان آسیایی مشترک المنافع در بمبئی شرکت کردند. این گروه به عنوان نماینده طیف های گوناگون کارآفرین ها از تمام مناطق پاکستان، همراه با هیئت هایی از پنجاب، خیبر پشتنخوا، و سند، بود. تمرکز نشست مورد اشاره بر به اشتراک گذاشتن بهترین عملکرد، و آماده سازی توصیه ها جهت بهبود “دسترسی به تأمین اعتبار مالی” برای کارآفرین های جوان بود. در انتها نیز، پرچم نشست به پاکستان داده شد، تا اسلام آباد میزبان اجلاس بعدی آن در ماه ژوئن باشد.

رئیس وای ئی اف به عنوان شرکت کننده پاکستانی در نشست کارآفرینی وابسته به ریاست جمهوری رئیس جمهور باراک اوباما شرکت کرد. این نشست بر اهمیت کارآفرینی اجتماعی و اقتصادی و همچنین تقویت منافع دوجانبه رابطه با کارآفرین ها در جوامع مسلمان سراسر جهان و کشورهایی تأکید کرد، که بیشتر جمعیت آنها را مسلمانان تشکیل می دهند.

آی سی سی آی نخستین اتحادیه صنفی پاکستان بود که اهمیت ایجاد سطح دوم رهبری و این مسئله را به رسمیت شناخت، که می توان کارآفرین ها را تشویق و ترغیب کرد، تا بتوانند نقش خود را اجرا کنند. وای ئی اف اینک برای سایر اتاق های بازرگانی و صنایع به صورت نمونه ای در آمده، که می توان آن را الگو قرار داد. کمااینکه اینک چندین اتاق بازرگانی و صنایع که کمیته های جوانان تشکیل داده اند، با دانشگاه ها یادداشت تفاهم امضاء کرده اند. همچنین دارند جوان ها را دست اندر کار بسیاری از برنامه ها می کنند، و در این اتاق ها برایشان موقعیت های مناسب رهبری فراهم می آورند.

 

وزارت امور جوانان (پاکستان) در سال 2009 به منظور تقدیر از تلاش های آی سی سی آی در حوزه توسعه کارآفرینی، جایزه جوانان جیناه و جایزه نقدی روز بین المللی جوانان را به این اتاق بازرگانی و صنایع اهداء کرد.

اینک تلاش های هماهنگ سهامداران گوناگون و به ویژه سی آی پی ئی، آی سی سی آی، و هفته جهانی کارآفرین، کارآفرینی را (در پاکستان) به دنیایی پرآوازه ای تبدیل کرده اند. کمااینکه هم سازمان های دولتی و هم سازمان های بخش خصوصی، از ابتکارات کارآفرینی در این کشور پشتیبانی می کنند. بنابراین بحث و تبادل نظری که آی سی سی آی آن را ایجاد کرد، از طریق اصلاحات خط مشی و آگاهی رسانی در این مورد، نتایجی عالی به بار آورده است.

آی سی سی آی تنها اتاق بازرگانی و صنایع پاکستان است، که در رقابت هشتمین کنگره جهانی اینگونه اتاق ها که در 2013 در شهر دوحه قطر برگزار شد، واجد شرایط گردید. کمااینکه پروژه اش در باره کارآفرینی از بین 65 پروژه نوآورانه از سوی شرکت کنندگان 42 کشور، برگزیده شد. همچنین در بین آنهایی بود، که در زمینه “بهترین پروژه کارآفرینی جوانان” به مرحله نهایی رسیدند.